Zad. 1. Jakimi dwoma słowami można uzupełnić poniższe zdanie, aby było poprawne gramatycznie i logicznie prawdziwe?
W tym zdaniu jest ... liter I oraz ... litery Z.
Zad. 2. Wyobraźmy sobie język, który jest identyczny z polskim poza tym, że używane są w nim inne słowa na określenie stopni pokrewieństwa i powinowactwa. Poniżej przytoczono fragmenty wypowiedzi członków pewnej rodziny. Przeczytaj, co mówili jedni o drugich podczas rodzinnych rozmów.
GRAŻYNA DO ANNY
Pasazo nie przyszła. (o Beacie)
Papabazo zawsze zapomina. (o Jagodzie)
Lagaze jest niski. (o Edwardzie)
Papabaze jest nie w humorze. (o Franku)
BEATA DO FRANKA
Sagazo była w kinie. (o Annie)
Gakagaze zrobił zakupy. (o Edwardzie)
Risazo jest zawsze głodna. (o Celinie)
Gakagazo lubi śpiewać. (o Grażynie)
JAGODA DO LESZKA
Gagalazo ma nową fryzurę. (o Katarzynie)
Gapaze zapomniał kluczy. (o Danielu)
Sapapaze jedzie na wycieczkę. (o Franku)
Ripazo jest jakaś blada. (o Halinie)
EDWARD DO CELINY
Pagazo dużo narzeka. (o Annie)
Parizo głośno się śmieje. (o Beacie)
Papasazo lubi słodycze. (o Jagodzie)
Lagagazo jest zadowolona. (o Grażynie)
A) Wiedząc, że Anna ma męża Daniela, siostrę Beatę i syna Franka, odtwórz relacje w rodzinie i podaj:
- imiona pozostałych dzieci Anny,
- imiona dzieci Leszka,
- imiona żon Leszka i Edwarda.
B) W przedstawionych powyżej rozmowach nikt nie wspomniał czarnej owcy rodziny - Ignacego. Jednak kiedy ten nie przybył na ważną uroczystość rodzinną, stał się tematem wszystkich rozmów. Daniel, rozmawiając z Leszkiem, określił go jako sapaze, a Katarzyna w rozmowie z Anną użyła słowa parize.
- Kim jest Ignacy?
- Jak nazwała Ignacego Celina w rozmowie z Leszkiem?
Zad. 3. Dla każdego poniższego schematu podaj polski wyraz, który da się według niego przekształcić, przy czym w każdym kroku powinno się także uzyskać polskie wyrazy. Cyfry odpowiadają kolejnym literom wyrazu. Pogrubienie cyfry oznacza zmianę dźwięczności głoski odpowiadającej danej literze wyrazu.
A) 1234 → 4321 → 4321
B) 1234 → 4321 → 4321
C) 1234 → 1234 → 1324 → 1324
Zadania otwarcia okazały się dość trudne. Tym bardziej gratulujemy zdobywcom maksymalnej liczby punktów. Wyniki są następujące:
- 3 pkt. - Iwona Pustułka - I LO Kraków, Marzena Wąsiewicz - gospodyni domowa z Kajetan, z wykształcenia informatyk, Andrzej Wrzesiński - terapeuta z Bielska-Białej, Maria Zagajewska - studentka Akademii Muzycznej w Bydgoszczy
- 2,75 pkt. - Mateusz Adamkiewicz - X LO Toruń
- 2 pkt. - Daria Bumażnik - studentka chemii i toksykologii sądowej na UWr, Justyna Gręda - I LO Kraków, Krystyna Lisiowska - redaktor z Warszawy, Michał Szwej - GM Dwujęzyczne Chorzów, Wojciech Tomiczek - inżynier z Lipowej
- 1,75 pkt. - Barbara Drozdowska - V LO Wrocław
- 1,25 pkt. - Piotr Słowakiewicz - I LO Zakopane
- 1,5 pkt. - Alicja Molitorys - flecistka z Katowic, Magdalena Proszewska - studentka UJ
- 1 pkt - Krzysztof Danielak - student informatyki przemysłowej na PWr, Agata i Maja Dziwok - I LO Katowice, Jakub Leśkiewicz - I LO Kraków, Dawid Migacz - I LO Tarnów, Andrzej Szal - II LO Leszno, Aleksandra Szostak - I LO Bolesławiec
- 0,5 pkt. - Adam Stachelek - SP 301 Warszawa
Pozostałym zawodnikom nie przyznano punktów.
Zad. 1. Pięć, cztery
Zad. 2.
A)
- Jagoda, Celina
- Daniel, Halina
- Katarzyna, Grażyna
B)
- syn Katarzyny i Leszka oraz brat Daniela i Haliny
- ripaze
Pierwszy morfem słowa oznacza relację względem nadawcy, drugi – względem odbiorcy, trzeci – określa płeć. GA to rodzic (GAGA – dziadek lub babcia), PA – dziecko (PAPA – wnuk lub wnuczka), SA – rodzeństwo, LA – małżonek, RI – dalszy krewny. Na przykład gagalazo to kobieta, która jest moją (nadawcy wypowiedzi) babcią, a twoją (odbiorcy wypowiedzi) żoną. W przypadku występowania po sobie trzech takich samych sylab (GAGAGA lub PAPAPA) granice morfemu wyznacza zmiana dźwięczności głoski. Fikcyjna terminologia pokrewieństwa i powinowactwa użyta w tym zadaniu została zainspirowana tak zwaną trójrelacyjną (triadyczną) terminologią pokrewieństwa (ang. trirelational/triadic kinship terminology), która występuje m. in. w niektórych językach australijskich (np. gurindji, bininj gunwok). Tam funkcjonuje jednak na nieco innych zasadach, tj. brana jest pod uwagę także relacja między nadawcą a odbiorcą. W języku polskim, mówiąc o osobie, która pozostaje z nami w innej relacji niż z odbiorcą naszej wypowiedzi, musimy podjąć decyzję, jak ją określimy – często robimy to na podstawie zwyczaju nazewniczego, jaki utrwalił się w naszej rodzinie. Na przykład, pytając o osobę, która jest naszą mamą, a babcią odbiorcy, mamy m. in. takie możliwości: Gdzie jest moja mama?, Gdzie jest babcia?, Gdzie jest twoja babcia?, Gdzie jest <imię>?
Zad. 3. Przykładowe odpowiedzi:
A) BARD-DRAB-DRAP, BRAK-KARB-KARP, GNAT-TANG-TANK, TARG-GRAT-GRAD, TRAK- KART-KARD
B) KRAB-BARK-PARK, BRAK-KARB-GARB, BARK-KRAB-GRAB, TRAF-FART-WART, ARAK-KARA-GARA
C) FRAK-WRAK-WARK-WARG (wark jest notowany w starszych słownikach, np. u Doroszewskiego; obecnie jest to archaizm), GRAB-KRAB-KARB-KARP, GRAT-KRAT-KART-KARD, KARD-GARD-GRAD-GRAT, KARB-GARB-GRAB-GRAP
Pytanie do zad. 3
Mam pytanie do zadania 3. Czy przy zamianie ma pozostać ta sama litera, tylko ma nastąpić utrata dźwięczności? To chyba jest niemożliwe.
Odpowiedź
Doprecyzujmy zadanie 3. Przejście od 1 do 1a oznacza zmianę dźwięczności głoski odpowiadającej danej literze wyrazu, a tym samym zmianę litery na odpowiednią.
A) 1234 → 4321 → 4321a
B) 1234 → 4321 → 4a321
C) 1234 → 1a234 → 1a324 → 1a324a