październik 2017

Data ostatniej modyfikacji:
2018-07-26

Zad. 1. Podano dwie listy słów:
a) przód, kaszka, sąsiad, czat, książka, świecić
b) grzyb, pasztet, każdy, banan, mumia, waran, kot, rurka, czaszka, liczba, pieg, ławka.
A) Słowa z listy a) łączy wspólna cecha. Jaka?
B) Które wyrazy z listy b) można dołączyć do listy A, uwzględniając tę cechę? Dlaczego nie można dołączyć pozostałych?

Zad. 2. Do utrwalenia na tekstu złożonego z wyrazów możemy użyć nie tylko liter, ale też elementów o innym charakterze, np. kolorów, dźwięków czy zapachów. Istotne jest jedynie, by tworzyły one system, którego znajomość pozwoli na jednoznaczne odczytanie tekstu. Istnieją sztuczne języki, które poza tradycyjnymi literami korzystają np. z nut lub kolorów. Poniżej podano osiem nazw polskich miast zapisanych w pewnym systemie opartym na kolorach, w którym każdej głosce przypisano jednoznacznie jakiś kolor. Co to za miasta?

Zad. 3. Istnieje pewna grupa wyrazów, do której należą słowa polski, czarny i niepodkreślony, ale biały, angielski i podkreślony już nie. Co to za grupa? 

 

Wyniki: 

W tym miesiącu punkty zdobyły:

  • 2 pkt. - Daria Bumażnik - studentka chemii i toksykologii sądowej na UWr, Justyna Gręda I LO Kraków,
  • 1 pkt. - Krystyna Lisiowska - redaktor z Warszawy, Daria Skarbek III LO Gdańsk.

 

Odpowiedzi: 

Zad. 1. A) Wyrazy z listy A zawierają jedynie spółgłoski bezdźwięczne, co związane jest z działaniem dwóch procesów: upodobnienia wstecznego i postępowego. Pierwsze z nich zachodzi, kiedy pod wpływem bezdźwięcznej głoski poprzedzająca ją głoska traci swoją dźwięczność, drugie natomiast, gdy pod wpływem bezdźwięcznej głoski dźwięczność traci głoska kolejna. Ponadto głoska znajdująca się w wygłosie (na końcu) wypowiedzianego w izolacji wyrazu zawsze traci dźwięczność.

B) Do listy A moglibyśmy więc dołączyć następujące wyrazy z listy B: pasztet, kot, czaszka, pieg. Wyrazów ławka, rurka i mumia nie możemy dołączyć do listy A, ponieważ r, ł i m to spółgłoski dźwięczne (można to łatwo sprawdzić, obserwując drżenie strun głosowych podczas ich wypowiadania, np. przykładając rękę do szyi).

Zad. 2.
1. Zakopane
2. Kraków
3. Poznań
4. Szczecin
5. Bydgoszcz
6. Gdańsk
7. Warszawa
8. Łódź

Należało zwrócić uwagę na to, że mowa o głoskach, a więc możliwe jest, że jednemu kolorowi będzie odpowiadał w zapisie literowym dwuznak (np. sz, cz). Ponadto, należało pamiętać o tym, że w polszczyźnie głoski w wygłosie absolutnym ulegają ubezdźwięcznieniu (a więc ostania głoska słowa Kraków to /f/). Rozwiązywanie zadania można rozpocząć np. od:

  • postawienia hipotezy, że jeden z częściej powtarzających się kolorów będzie odpowiadał którejś z samogłosek o wysokiej częstości użycia, np. /a/, /e/,
  • postawienia hipotezy, że wśród nazw miast prawdopodobnie znajdą się te najbardziej znane, czyli Warszawa i Kraków,
  • zwrócenia uwagi na powtarzające się w nagłosie, wygłosie i śródgłosie wyrazów kolory (odpowiadające szcz-, -szcz oraz -sz-).

Zad. 3. Chodzi o wyrazy odnoszące się same do siebie, nazywające cechy, które one same posiadają. Są to tzw. wyrazy autoteliczne.

 

Powrót na górę strony