Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Pisemnych
attn: Pinuccia Contino G-6 06/16
B – 1049 Bruksela, Belgia
http://ec.europa.eu
rejestracja szkół: 1 IX-20 X 2015
wybór szkół: do 30 X 2015
rejestracja drużyn konkursowych: do 20 XI 2015
test tłumaczeniowy: 25 XI 2015
ogłoszenie wyników: II 2016
wręczenie nagród: wiosna 2016 (Bruksela)
To jeden z najbardziej prestiżowych konkursów dla młodzieży organizowanych przez Komisję Europejską. Uznanie w oczach najlepszych europejskich tłumaczy, wizyta wraz z opiekunem i nauczycielem w Brukseli, a nawet propozycja pracy w Parlamencie Europejskim - na to wszystko mogą liczyć 17-letni laureaci konkursu. Zgodnie z mottem Unii Europejskiej "Zjednoczeni w różnorodności", konkurs służy propagowaniu nauki języków obcych oraz zapoznawaniu młodzieży z trudną sztuką przekładu. Znajomość języków poszerza horyzonty, umożliwia poznawanie nowych ludzi i innych kultur, a młodym ludziom ułatwia podjęcie studiów i znalezienie pracy w dowolnym miejscu w Europie. Z badań wynika, że w Europie zapotrzebowanie na usługi tłumaczy stale rośnie. Celem konkursu jest też uświadamianie społeczeństwu ważnej roli tłumacza jako pośrednika między różnymi kulturami.
Do udziału w konkursie zgłaszają się szkoły (nie konkretni uczniowie) za pośrednictwem formularza internetowego. Następnie spośród wszystkich szkół zgłoszonych z danego kraju losowanych jest tyle, ile miejsc w Parlamencie Europejskim przypada na dane państwo. Zgodnie z traktatem lizbońskim Polsce przysługuje 51 miejsc. W roku 2013 do konkursu została wylosowana jedna szkoła z Wrocławia - Elektroniczne Zakłady Naukowe.
Jeśli szkoła została zakwalifikowana do konkursu, musi wybrać od 2 do 5 uczniów, którzy staną do rywalizacji. W konkursie mogą brać udział tylko 17-latkowie, a więc w roku 2014 do konkursu mogą być zgłaszani tylko uczniowie urodzeni w 1997 roku. Zazwyczaj (mimo że nie jest to wymagane) szkoły organizują wstępne testy tłumaczeniowe, aby zagwarantować jasne i sprawiedliwe reguły wyboru uczniów oraz to, że do konkursu staną najlepsi (np. 1-2 uczniów z każdego nauczanego w danej szkole języka obcego). Celem testów wstępnych jest też zaangażowanie jak największej liczby uczniów i zorganizowanie w szkole dużego wydarzenia związanego z tłumaczeniami i nauką języków.
Każdy uczestnik musi wybrać dwa spośród języków urzędowych UE - ten, z którego zamierza tłumaczyć, i ten, na który będzie tłumaczyć. Zaleca się, aby uczestnicy tłumaczyli tekst na język ojczysty, ponieważ gwarantuje to największą naturalność i płynność tekstu. W taki sposób pracują też najczęściej tłumacze Parlamentu Europejskiego.
Zmagania konkursowe polegają na jak najlepszym przetłumaczeniu pisemnym otrzymanego tekstu. Wszyscy uczestnicy tłumaczą ten sam tekst w tym samym czasie w warunkach kontrolowanej samodzielności. Mogą korzystać ze słowników (tylko w wersji papierowej), bo nie jest to jedynie sprawdzian znajomości języka obcego. Należy wykazać się w nim przede wszystkim umiejętnościami przekazania sensu oryginału, w tym wzbudzenia tych samych emocji, nierzadko trzeba zmierzyć się z rymami bądź dialektami. Trzeba znać nie tylko strukturę i zasady gramatyki, ale oddać kontekst i styl wypowiedzi ze wszelkimi niuansami znaczeniowymi wyrażonymi np. grą słów. Liczy się oryginalność i pomysłowość zastosowanych rozwiązań, a nierzadko także poczucie humoru. W zależności od rodzaju tekstu tłumaczenie może także wymagać wiedzy i znajomości terminologii z konkretnej dziedziny (elektroniki, finansów, medycyny, chemii, botaniki lub matematyki) lub znajomości realiów kulturowych. Na pewno pomaga w tym duże oczytanie, krasomówstwo w języku ojczystym i erudycyjna wiedza.
Po zakończeniu konkursu wszystkie prace zostają wysyłane do Dyrekcji Generalnej ds. Tłumaczeń Pisemnych Komisji Europejskiej w Brukseli, gdzie są oceniane przez zawodowych tłumaczy i korektorów tam zatrudnionych. Jury wybiera najlepsze tłumaczenie z każdego państwa członkowskiego, ogłaszając tym samym listę 28 laureatów.
Juvenes Translatores nie jest jedynie konkursem językowym. Gromadzi społeczność młodych pasjonatów języków i ich nauczycieli, którzy w ciągu roku szkolnego wymieniają się spostrzeżeniami na forach i portalach społecznościowych, przesyłają sobie nawzajem materiały przygotowawcze, a po konkursie dzielą się wrażeniami. Wiele szkół organizuje wymiany partnerskie ze szkołami poznanymi podczas konkursu. Tym bardziej zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami i do zgłoszenia udziału swojej szkoły w kolejnej edycji konkursu.
Poniżej zamieszczamy film zrealizowany we włoskiej szkole I.T.S.S.E. "Carlo Levi" - Sezione Ospedaliera w Turynie (przygotowany przez autorkę niniejszego artykułu, która była zatrudniona przez rok w tej szkole jako asystent nauczyciela w ramach programu Comenius), w którym przedstawiono przygotowania do konkursu.
Konkurs organizowany jest od 2007 roku. Na stronie domowej konkursu dostępne są materiały do tłumaczenia ze wszystkich poprzednich edycji, listy zwycięzców i ich prace.
- W wyznaczonym terminie szkoły zgłaszają się do konkursu za pomocą formularza on-line. W wyznaczonym terminie losowane są szkoły uczestniczące w konkursie, a ich lista ogłaszana jest w internecie. Z danego państwa członkowskiego UE w konkursie może wziąć udział tyle szkół, ile miejsc w Parlamencie Europejskim przypada na dane państwo w danym roku.
- W konkursie może uczestniczyć od 2 do 5 uczniów z wylosowanej szkoły w wieku 17 lat. Ich nazwiska oraz wybrane pary języków muszą być wpisane przez szkołę do formularza internetowego.
- W dniu konkursu teksty do przetłumaczenia są wysyłane do szkół pocztą elektroniczną i jednocześnie umieszczane na stronie www konkursu. Na przetłumaczenie ich uczniowie mają 2 godziny. We wszystkich szkołach Europy konkurs odbywa się w tym samym czasie (w godz. 10-12 czasu obowiązującego w Brukseli).
- Podczas konkursu uczestnicy mogą korzystać ze słowników, ale tylko w wersji papierowej. Nie można korzystać z żadnych urządzeń elektronicznych. Uczniowie muszą pracować indywidualnie, bez pomocy nauczycieli, nie dopuszcza się tłumaczeń wykonanych w grupach. Tłumaczenia należy pisać odręcznie i czytelnie. Tłumaczenia nieczytelne są odrzucane.
- Dopuszczalne jest naruszenie zasad regulaminu w przypadku uczniów niepełnosprawnych w postaci np. wydłużonego czasu pracy lub dostępu do komputera z alfabetem Braile'a. Szkoła musi poinformować o tym wcześniej zespół Juvenes Translatores, podając rodzaj niepełnosprawności oraz przedstawiając do zatwierdzenia proponowane rozwiązanie.
- Oryginały tłumaczeń muszą być wysłane do organizatorów w dniu konkursu listem poleconym lub przesyłką kurierską. Wcześniej należy wykonać ich kopie i zachować w szkole. W razie nieprzewidzianych okoliczności, które uniemożliwiają wysłanie prac (np. strajk), należy skontaktować się telefonicznie lub mejlowo z organizatorami i postąpić wg ich wskazówek.
- Podczas oceniania prac jury bierze pod uwagę dokładność tłumaczenia, stylistyczną i gramatyczną poprawność tekstu, płynność wypowiedzi, pomysłowość zastosowanych rozwiązań.
- Tłumaczenia, co do których istnieje podejrzenie, że powstały w nieuczciwych okolicznościach są odrzucane.
- Prace jury są poufne, a oceny poszczególnych tłumaczeń nie są udostępniane. Decyzje jury są ostateczne.
- Jury wybiera jedno najlepsze tłumaczenie z każdego państwa członkowskiego UE.
- Zwycięskie prace, nazwiska, szkoły oraz zdjęcia laureatów są publikowane na stronie konkursu.
- Laureaci są zaproszeni na uroczystość wręczenia nagród do Brukseli wraz z jednym dorosłym opiekunem i jednym nauczycielem. W uroczystości bierze udział europejski komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności, młodzieży i sportu.
- Szkoła pokrywa koszty koszty organizacji testu na poziomie szkolnym i wysyłki prac pocztą poleconą lub kurierem.
- Koszty uroczystości wręczenia nagród, podróży do Brukseli i z powrotem oraz zakwaterowania laureata, towarzyszącej mu osoby dorosłej i nauczyciela pokrywa Komisja Europejska (bez kosztów dojazdu na lotniska).
Tekst do przetłumaczenia z języka angielskiego w 2013 roku:
Twinning is winning
Can anyone out there remember Jan’s surname? He was the chatty bloke who came over on the school exchange with the Belgian town. His dad was the mayor or something like that.
I need to get hold of him because our class has decided to try to twin Worthing, Grado and Blankenberge. Town-twinning is part of the EU's Europe for Citizens programme that our teacher was telling us about the other day. As this is the European Year of Citizens, our teacher asked us to produce presentations for projects the class might run itself. After we had come up with four or five schemes, we voted for the one we thought the best. And twinning won! So, as mum comes from Grado, and I’ve been going there since I was knee-high to a grasshopper, it suddenly struck me that Grado and Worthing have a lot in common. Both towns grew up as seaside resorts in the nineteenth century; both of them had their heyday in the 1950s and both are now having to compete with package holidays and low-cost flights. That makes them obvious candidates for twinning. Then, Cheryl had the brilliant idea of bringing in the Belgian school too, since Blankenberge's also a seaside resort. When we googled the town (we haven’t been there yet), we found that it too had been built up at about the same time, and for the same reason! It’s likely to be facing the same problems, so they could pool their resources – sharing history and creating links.
I’ve already e-mailed the mayor of Grado (mum helped me to write it in Italian) and got a really nice reply back. He seems enthusiastic, wanting to hold seminars on things like food and wine. I don’t really see how Worthing can contribute much to any discussion on wine, but you never know. We’ve also contacted the mayor of Worthing, and she’s keen too. She reckons we could arrange language courses and create what she called a centre of excellence for tourism. So, now all we need is to get Blankenberge on board and we’ve got three towns in three European countries. This is why Jan's surname would come in handy. Although parts of the Blankenberge website are available in English (and loads of other languages as well), I think it would be a nice gesture to write to the mayor in Dutch, but my Dutch is non-existent. The school's going on the return trip in spring next year, but it would be nice to get some of the groundwork done before we go. Who knows? We could finish up dining with the mayor (I just hope his English is as good as Jan's!).
