Zad. 1. Podaj nazwiska co najmniej trzech polskich matematyków, którzy w Sekcji Szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego pracowali nad łamaniem szyfrów sowieckich w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Zad. 2. Podaj tytuły i autorów co najmniej trzech książek, które opowiadają o tych dokonaniach.
Zad. 3. Dlaczego sowieci nie czytali polskich kryptogramów w czasie wojny polsko-bolszewickiej?
W listopadzie punkty zdobyli:
- 3 pkt: Daria Bumażnik - studentka chemii i toksykologii sądowej na UWr, Krystyna Lisiowska - redaktor z Warszawy, Bolesław Mokrski - emerytowany nauczyciel z Przyszowic, Lena Nowacka - SP 28 Wałbrzych,
- 2 pkt: Zygmunt Krawczyk - nauczyciel w SLO Żary, Adam Wrzesiński - terapeuta umiejętności społecznych z Bielska-Białej.
Zad. 1. Wacław Sierpiński, Stefan Mazurkiewicz, Stanisław Józef Leśniewski, Jan Kowalewski, Maksymilian Ciężki.
Zad. 2.
- Grzegorz Nowik, Zanim złamano Enigmę. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2004
- Grzegorz Nowik, Zanim złamano Enigmę... rozszyfrowano Rewolucję. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2010
- Marek Grajek, Leszek Gralewski, Narodziny kryptologii matematycznej, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2009
- "Kulisy wywiadu i kontrwywiadu", Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 1998, 2002
Andrzej Pepłoński, Kontrwywiad II Rzeczypospolitej
Andrzej Misiuk, Służby Specjalne II Rzeczypospolitej - Władysław Kozaczuk, Bitwa o tajemnice: Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918-1939, Książka i Wiedza, Warszawa 1967, 1999
- Lech Wyszczelski, Wojna polsko-rosyjska 1919-1920, Wydawnictwo Bellona, t. I-II, Warszawa 2010
- Andrzej Misiuk, Służby wywiadu i kontrwywiadu II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Difin,
- red. Zbigniew Nawrocki, Sekretna wojna. Z dziejów wywiadu i kontrwywiadu II RP, Zysk i S-ka, t. I-III, Poznań 2014
- red. Tadeusz Dubicki, Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP, Wydawnictwo LTW, t. I-VIII, Warszawa 2011-2017
- Mieczysław Wyżeł-Ścieżyński, Radjotelegrafja jako źródło wiedzy o nieprzyjacielu (broszura z 1928, która ujawniła tajemnicę o prowadzeniu skutecznego radiowywiadu przeciwko bolszewickiej Rosji)
- David Kahn, Łamacze kodów. Historia kryptologii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2006
Polecamy też artykuł Jana Burego Polish Codebreaking during the Russo-Polish War of 1919–1920, w "Cryptologia" vol. 28, no. 3 (July 2004), strony 193–203.
Zad. 3. Pomimo niewykształcenia się w Armii Czerwonej skutecznych struktur radiowywiadu oraz pomimo słabej znajomości języka polskiego i alfabetu łacińskiego wśród Sowietów, z pewnością byliby oni w stanie przechwytywać polskie sygnały operacyjne, jednak tylko niewielka liczba polskich dowództw była wyposażona w radiostacje, a prawie wszystkie dywizje korzystały z telegrafu (łączność drutowa), nasłuch radiowy nie dawał więc większych korzyści, tym bardziej, że radiostacje rosyjskie były mocno obciążone utrzymaniem komunikacji z własnymi wojskami i nie dysponowały czasem na prowadzenie nasłuchu.
Pułkownik Sztabu Generalnego Mieczysław Wyżeł-Ścieżyński odnotował następującą opinię polskiego wywiadu w kwestii działania bolszewickiego radiowywiadu podczas wojny 1919-1920: Bolszewicy musieli także podsłuchiwać nasze radiotelegramy operacyjne, przypuszczam jednak, że niewiele tu skorzystali przede wszystkim dlatego, iż szyfry nasze stały na wysokości nowoczesnej techniki szyfrowej; ponadto nieliczna tylko liczba naszych wyższych dowództw była wyposażona w radiostacje, których był wielki brak; po trzecie wreszcie, nasze dowództwa były ostrożniejsze od rosyjskich i w większości wypadków prawie każda dywizja rozporządzała przewodnikiem drutowego telegrafu.
Natomiast Polacy nie tylko przechwytywali i dekodowali radzieckie depesze szyfrowe, ale skutecznie zakłócali łączność Rosjanom, zagłuszając sowieckie radiostacje (czytano w eterze ewangelię św. Jana). Warto podkreślić, że rozszyfrowane depesze Armii Czerwonej i księgi złamanych kodów bolszewickich z 1920 roku (przechowywane w Centralnym Archiwum Wojskowym) trafiły na Międzynarodową Listę Pamięci Świata UNESCO. Na tej prestiżowej liście znajduje się 427 najcenniejszych na świecie dokumentów.
