Świętokrzyski Szlak Przygody (i questy dolnośląskie)

Świętokrzyski Szlak Przygody to przykład nowej jeszcze w Polsce, ale cieszącej się coraz większą popularnością formy zwiedzania – questingu, czyli turystyki z zagadkami, która łączy elementy gry terenowej z poznawaniem historii i kultury danego regionu.

Szlak ten składa się z sieci nieoznakowanych tras (pieszych, rowerowych i samochodowych - łącznie 850 km) i ponad 100 oznakowanych atrakcji w sześciu krainach tematycznych. Pokonuje się je samodzielnie dzięki wskazówkom zawartym w specjalnie przygotowanych ulotkach (do pobrania ze strony internetowej projektu lub z miejscowych punktów informacji turystycznej). Wkrótce planowane jest otworzenie siódmej trasy, która obejmie Sandomierz i jego okolice.

Projekt realizuje partnerstwo sześciu lokalnych grup działania z województwa świętokrzyskiego, a jego powstanie sfinansowane było ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

Podążanie ścieżkami questingowymi jest przede wszystkim propozycją dla rodzin z dziećmi oraz wycieczek szkolnych, ale zainteresować może wszystkich miłośników aktywnego wypoczynku, turystyki alternatywnej i odkrywania sekretów lokalnej historii, kultury oraz przyrody. Zaangażowanie mieszkańców okolic, przez które przebiegają ścieżki, w tworzenie questów pozwoliło opracować atrakcyjne a zarazem autentyczne trasy i zagadki. Świętokrzyski Szlak Przygody został uznany przez Polską Organizację Turystyczną za najlepszy produkt turystyczny roku 2013. Przyznany certyfikat jest gwarancją innowacyjności, nowatorstwa, wysokiego poziomu merytorycznego i metodycznego oraz tego, że jest to projekt przyjazny turystom.

Turyści wyposażeni są w mapę ścieżek questingowych i specjalne ulotki zawierające zagadki, których rozwiązanie prowadzi do skarbu -  skrzyneczki z pieczątką. Przybicie jej na ulotce stanowi nie tylko pamiątkę z odbytej wyprawy, ale pozwala zbierać punkty lojalnościowe, które można wymieniać na nagrody lub zniżki do wykorzystania u partnerów Szlaku Przygody. Zagadki w formie rymowanek opisują dzieje i kulturę danego miejsca. Napisane są dowcipnym językiem zrozumiałym dla dzieci. Znajdziemy wśród nich pytania wymagające spostrzegawczości podczas zwiedzania konkretnych obiektów, ale także rebusy i zadania matematyczne.

Każda z krain Świętokrzyskiego Szlaku Przygody pokazuje inny rodzaj dziedzictwa kulturowego:

• Kraina Czterech Żywiołów - przedstawia charakterystyczne elementy dziedzictwa przyrodniczego pogranicza województw świętokrzyskiego i mazowieckiego. Głównymi atrakcjami tej krainy są: JuraPark, Zwierzyniec i stare młyny nad rzeka Kamienną w Bałtowie, Żywe Muzeum Porcelany w Ćmielowie, zamek zbójnicki w Podgrodziu, wiatrak typu holenderskiego w Szwarszowicach, Muzeum Archeologiczne w Krzemionkach, rezerwaty przyrody w dolinie Szewnianki i muzeum Witolda Gombrowicza w Bodzechowie.

• Kraina Natury - przebiega przez pięć gmin nad Czarną i Pilicą. Ukazuje wyjątkowe przywiązanie mieszkańców do regionalnych tradycji. Na trasach questingowych znajdują się obiekty wpisane do rejestru dóbr kultury oraz miejsca pamięci narodowej. Najciekawsze z nich to: modrzewiowy dwór w Ludyni ze zborem ariańskim, Pojezierze Świętokrzyskie z jeziorem Żabiniec - rezerwatem nenufarów i pływającej darni, pałac Dobieckich w Łopusznej, Muzeum Etnograficzno-Historyczne w Fałkowie i obelisk upamiętniający bitwę partyzantów AK z Wermachtem w Białym Ługu.

• Kraina Legend - znajduje się w centrum Gór Świętokrzyskich, wokół Łysej Góry. Wędrując jej szlakami wśród pięknej przyrody napotyka się ślady dawnych legend, podań, reliktów pogańskich oraz postaci historycznych. Atrakcje tej krainy stanowią górskie widoki z charakterystycznymi pasiakami pól, zbiorniki wodne i miejsca pamięci. Są wśród nich: dworek Żeromskich i centrum edukacyjne "Szklany Dom" w Ciekotach, opactwo cystersów i pomnik sołtysa w Wąchocku, centrum edukacyjne "Osada Średniowieczna" w Hucie Szklanej, zalew w Cedzynie, zalew w Wilkowie i ruiny zamku w Bodzentynie.

• Kraina Sacrum i Profanum - zaprasza do podróży w minione wieki. Znajdziemy tu ślady historii ludów pogańskich w postaci licznych legend, pamiątki związane z okresem wpływów Cesarstwa Rzymskiego oraz zabytki chrześcijaństwa. Wiele zwiedzanych obiektów ukazuje kunszt sztuki sakralnej. Główne atrakcje to: sanktuarium Święty Krzyż na Łysej Górze, sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Kałkowie-Godowie, przelew wodny w Brodach, rezerwaty skalne w Krynkach i Adamowie, rynek Łagowa i kościół św. Benedykta w Modliborzycach.

• Kraina Talentów - tu napotkamy liczne zabytki doskonale połączone z nowoczesnością. Nazwa krainy odwołuje się do tradycji przemysłowej regionu i jego atutów edukacyjnych. Wśród obiektów dostępnych na trasie znajdują się: pałacyk Henryka Sienkiewicza i Muzeum Kowalstwa Artystycznego w Oblęgorku, najstarsze polskie drzewo - dąb Bartek w Zagnańsku, ośrodek "Moto-Raj" z torem samochodowym w Miedzianej Górze, mury oporowe w Bobrzy w pierwszym w Polsce zakładzie wielkopiecowym, ślady tetrapoda w Zachełmiu i kręgi kamienne.

• Kraina Kultur - jest najlepszym sposobem na poznanie przeszłości regionu. Można tu odnaleźć wpływy kultury żydowskiej, ariańskiej oraz tatarskiej. Obiekty, które warto zobaczyć, to: Muzeum "Świętokrzyski Sztetl" w Chmielniku, zespół pałacowy w Kurozwękach z hodowlą bizonów, synagogę w Szydłowie, zalew Chańcza, pałac Kołłątajów w Wiśniowej, kościół Przemienienia Pańskiego w Wiśniowej Poduchownej i zbór ariański w Sielcu.

Świętokrzyski Szlak Przygody nie jest jedynym miejscem przygotowanym na uprawianie questingu. Na stronie internetowej www.questing.pl  lub questing - wyprawy odkrywców można znaleźć bazę danych, szczegółowe informacje i ulotki dotyczące tras w innych województwach podzielone na kategorie historyczne, naturalne i kulturowe. Na Dolnym Śląsku opracowane są m.in. następujące questy:

• Waleczni z Gaworzyc (Gaworzyce, k. Polkowic)
• Tropem krzyży pokutnych (Bytom Odrzański k. Nowej Soli)
• Szlakiem solnym po Nowej Soli 
• Czeski święty na Chełmskim rynku (Chełmsko Śląskie k. Lubawki)
• Chełmska bomba (Chełmsko Śląskie k. Lubawki)
• Inna historia Lubawki (Lubawka, k. Kamiennej Góry)
• Stawy Krośnickie (Krośnice k. Milicza)
• Z dziejów klasztoru w Bagnie (Bagno k. Osolina)
• Wędrówki z przyrodą w Borówkach (Borówki k. Gromadki)
• Śladami krośnickich filantropów (Krośnice k. Milicza)
• Skarb św. Jakuba w Prusicach (Prusice k. Trzebnicy)
• Ścieżkami historii w Bukownie nad Czarną Wodą (Bukowno k. Lubina)
• Przedzamcze w Kliczkowie (Osiecznica k. Bolesławca)
• Obrona Niemczy AD 1017 (Niemcza k. Dzierżoniowa)
• Nowosolskie starorzecza Odry
• Magnicka wyprawa po świecie koni (Magnice k. Kobierzyc)
• Kuracja sokołowska, czyli zastrzyk z historii (Sokołowsko k. Wałbrzycha)
• Historia zamku Kliczków (Osiecznica k. Bolesławca)
• Barokowe ślady (Lubawka k. Kamiennej Góry)
• W cieniu klasztornych wież (Lubiąż k. Wołowa)
• Ulicami historycznej Rudnej (Rudna k. Lubina)
• Rzeźbiony Dziewin (Dziewin k. Prochowic)