POLECAMY › Muzea nauki i techniki

Planetarium Śląskie (i inne w Polsce)

Data ostatniej modyfikacji:
2012-01-3
Autor recenzji: 
Małgorzata Mikołajczyk
pracownik IM UWr
Adres: 

Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku, 41-500 Chorzów

 

Kontakt: 

tel. 32 250 65 84, faks 32 241 32 96
e-mail: sekretariat@planetarium.edu.pl
http://www.planetarium.edu.pl

 

Czynne: 

seanse popularne: wtorek-piątek, godz. 17;
sobota-niedziela, godz. 11, 14, 17
zajęcia lekcyjne: wtorek-piątek, godz. 10, 12, 14

 

Ceny biletów: 
  • zajęcia lekcyjne (1,5 godz.) 9,00 zł
  • seanse popularne 6,00-12,00 zł
  • bilet rodzinny (do 4 osób) 30,00 zł
  • obserwatorium astronomiczne 2,00 zł
  • wystawa 3,00 zł
  • stacja meteorologiczna 3,00 zł
  • stacja sejsmologiczna 2,00 zł

  

Jest to największe i najstarsze planetarium w Polsce. Powstało w 1955 roku (zaledwie 30 lat po skonstruowaniu pierwszego rzutnika gwiazd w zakładach Zeissa w Jenie) dla uczczenia pamięci wielkiego astronoma i matematyka Mikołaja Kopernika. Kopuła stanowiąca ekran sztucznego nieba ma średnicę 23 m i jest największą tego typu konstrukcją w Polsce. Widownia mieści 400 osób. Odbywają się tu pokazy popularnonaukowe, lekcje astronomii i geografii oraz różne wystawy i spektakle. Projekcje są także w języku angielskim, niemieckim i francuskim.

Sercem planetarium jest potężny projektor (który nosi właśnie nazwę "planetarium" i od niego wzięła się nazwa całego obiektu). Został on wyprodukowany przez zakłady Carla Zeissa w Jenie i jest największy w Polsce (podobny pracował w planetarium w Jenie do 1969 roku, obecnie większe projektory mają tylko Jena i Wiedeń). Waży ponad 2 tony, a w ustawieniu pionowym ma wysokość 5 m. Projektor odtwarza wygląd nieba w dowolnym miejscu na Ziemi o dowolnej porze.

Zdjęcia pochodzą z oficjalnej strony Planetarium Śląskiego.

Znajdujące się obok Obserwatorium Astronomiczne jest wyposażone w największą w Polsce lunetę o 30-centymetrowym obiektywie i liczne mniejsze teleskopy. W pogodne dni zwiedzający mogą obserwować Słońce, a po zapadnięciu zmierzchu ciekawe obiekty nocnego nieba nawet w 750-krotnym powiększeniu. W sprzyjających warunkach można śledzić planetoidy i komety.

Na dziedzińcu planetarium znajduje się okazałych rozmiarów zegar słoneczny (wskazywaną godzinę wygodnie odczytuje się z okalającego dziedziniec tarasu). Działa tu także stacja meteorologiczna z dobrze wyposażonym ogródkiem, a w podziemiach znajduje się stacja sejsmologiczna, gdzie czułe sejsmografy rejestrują bliskie i dalekie trzęsienia Ziemi oraz wstrząsy kopalniane. W foyer okalającym salę projekcyjną można zwiedzać wystawy: Skarby Ziemi, 50 lat Planetarium Śląskiego i ekspozycje czasowe. Jest też galeria portretów polskich astronomów.

W programie:

Zajęcia lekcyjne dla LO i GIM na następujące tematy:

  • Budowa i składniki Układu Słonecznego, struktura Wszechświata,
  • Elementy kosmologii (nauka rozróżniania ciał niebieskich),
  • Astronomia w geografii (miejsce Ziemi we Wszechświecie, Układ Słoneczny, skutki ruchu obrotowego i obiegowego Ziemi - czas, pory roku, kalendarz),
  • Astronomia w fizyce (zjawiska w układzie Słońce-Ziemia-Księżyc, zaćmienia Słońca i Księżyca, gwiazdozbiory, składniki i struktura Układu Słonecznego i Galaktyki).

Zajęcia lekcyjne dla klas IV-VI SP na temat:

  • Zmiany wyglądu nieba za dnia i w nocy w różnych porach roku,
  • Orientacja na sferze niebieskiej (elementy sfery, kierunki świata, zodiak),
  • Planety bliższe i dalsze.

Jest też specjalny program dla klas nauczania początkowego, który wykorzystując wiersze i piosenki uczy o otaczającym nas Wszechświecie, o wyglądzie nieba i rozpoznawaniu typowych obiektów astronomicznych.

Seanse popularnonaukowe dla szerokiej publiczności odbywają się wg programu dostępnego na stronie internetowej Planetarium i dotyczą następujących tematów:

  • Kosmiczne głazy - czy Ziemi grozi zagłada? czy może powtórzyć się to, co stało się w erze dinozaurów? czy uderzy w nas planetoida? 
  • Era statków kosmicznych - ślady człowieka w przestrzeni kosmicznej, budowa satelitów i sond kosmicznych
  • Czy jest tam kto? - wędrówka w zakamarki kosmosu w poszukiwaniu życia
  • Niebiescy handlarze i spekulanci - opowieść m.in. o Talesie z Miletu, który umiał przewidzieć pogodę na kilka miesięcy w przód i kiedy doszedł do wniosku, że pogoda zapowiada znakomity zbiór oliwek wykupił wszystkie okoliczne olejarnie
  • Do krańców Wszechświata - narodziny i stan obecny mgławic i galaktyk, które ich odkrywca - Edwin Powell Hubble - nazwał wyspami wszechświata
  • W magicznym kręgu planetarium - świat odległych planet, gwiazd, supernowych, czarnych dziur, wirujących galaktyk i kwazarów, planetaryjna "kuchnia", czyli jak to działa
  • Nocni wędrowcy - obserwacje nocnego nieba, nasze najbliższe otoczenie kosmiczne
  • Planety Olbrzymy - zlodowaciała i "porysowana" Europa, erupcje wulkaniczne na Io, tajemnicza Czerwona Plama, czyli tornado  na Jowiszu i inne zjawiska ze świata gigantów naszego Układu Planetarnego
  • Sąsiedzi Ziemi - spieczony Merkury, osłonięta woalką Wenus, krwawy Mars, opowieść o planetach położonych najbliżej Ziemi i Słońca
  • Niebo nad Śląskiem, niebo nad Polską - jak na Śląsku i w Polsce wschodzą i zachodzą Słońce i Księżyc w różnych fazach, jakie układy gwiazd i inne ciekawe ciała niebieskie są widoczne na naszym niebie, gdzie i kiedy wypatrywać meteorów, planet i komet
  • Widok nieba w różnych krajach - układ gwiazdozbiorów i ciekawe zjawiska astronomiczne w różnych zakątkach Ziemi
  • Wyścig na Księżyc - pierwsze wyprawy kosmiczne, historia zdobycia srebrnego globu
  • Z życia gwiazd - gwiazdy zbudowane z materii, której naparstek waży tyle, co 50 naładowanych pociągów towarowych, gwiazdy o gęstości mniejszej od gęstości najlepszej ziemskiej próżni technicznej, gwiazdy olbrzymy i karły, mgławice planetarne, supernowe, pulsary i czarne dziury oraz ich losy. 

Są też specjalne seanse dla małych dzieci:

  • Światełka na niebie - kosmiczne opowiastki,
  • Starożytne legendy o gwiazdozbiorach - astronomiczne baśnie o herosach, nimfach, bogach zapisanych w gwiazdozbiorach, konstelacje naszego nieba.

Planeteria szkolne

anonimowy (niezweryfikowany), piątek, 12/09/2008 - 06:17

Śląskie planetarium jest potężne, natomiast w Centrum Nauki w Trieście we Włoszech widziałam mini-planetarium. Projektor mieścił się na kolanach, a pod kopułą (na leżąco) mogło przebywać ok. 20 osób. Jednak wszystko działało jak najbardziej profesjonalnie. W takie planetaria można by wyposażyć każde gimnazjum i liceum. Wtedy astronomia z pewnością łatwiej wchodziłaby uczniom do głów.

Jest szkolne planetarium

Sylwia Szczęsna-Cichoń (niezweryfikowany), piątek, 12/09/2008 - 09:36

Z tego, co mi wiadomo, tylko jedna polska szkoła ma własne planetarium. To Gimnazjum im. Heweliusza w Potarzycy koło Jarocina. Planetarium działa tam od 1993 roku i zostało wykonane na zajęciach Szkolnego Koła Miłośników Astronomii pod kierunkiem zmarłego w 2011 roku nauczyciela fizyki i twórcy planetarium - Andrzeja Owczarka.

Zdjęcia pochodzą ze strony Planetarium w Potarzycy.

Projektor w kształcie kuli o średnicy 32 cm posiada 24 obiektywy wyświetlające fragmenty północnej i południowej półkuli nieba w różnych porach doby i roku oraz ruch sfery niebieskiej z dowolnej szerokości geograficznej. Dodatkowe rzutniki pozwalają wyświetlić komety, drogę mleczną, równik niebieski, ekliptykę, znaki zodiaku, południk zerowy, jasne planety, Słońce i Księżyc. Projektor wykonał własnoręcznie Andrzej Owczarek, a uczniowie zrobili drewniane, obrotowe mapy nieba, oktanty i inny sprzęt. Ekran-kopułę mają w zwykłej sali szkolnej. Ma 5 m średnicy i na jeden pokaz wchodzi tam ok. 40 osób.

Szkoła jest wpisana do rejestru światowych placówek astronomicznych przez Międzynarodową Unię Astronomiczną. Prowadzi się tam kółko astronomiczne i oprowadza przyjeżdżające wycieczki z innych szkół (rocznie 3500 osób). Na wizytę można się umówić telefonicznie pod numerem 62 747 10 48. Strona www potarzyckiego planetarium to: http://planetarium.astrowww.pl.

Planetaria w Polsce

anonimowy (niezweryfikowany), piątek, 12/09/2008 - 16:56

Planetarium w Potarzycy nie jest jedynym szkolnym. Swoje mają również:

To ostatnie było pierwszym amatorskim planetarium w Polsce. Działa od 1981 roku. Zbudował je z uczniami nauczyciel fizyki - Zbigniew Solarz. Pierwszą czaszę wykonano ze... starych czajników. Budowa planetarium zajęła dwa lata. W jednej z sal lekcyjnych zbudowano kopułę o średnicy 6 m i aparat wyświetlający złożony z około 50 rzutników o rozmaitym przeznaczeniu. Sercem planetarium jest kapsuła zawierająca 24 rzutniki wyświetlające około
6 000 gwiazd.

Najbardziej kłopotliwe było właśnie wykonanie gwiazd. Ręcznie sporządzano mapki nieba i nanoszono na nie za pomocą pęsety wycięte z papieru gwiazdy. Miały różne rozmiary, w zależności od jasności. Potem fotografowano taką makietę i w ten sposób tworzono szablon fragmentu nieba, który służył jako wzorzec do ostatecznego wykonania gwiazd z folii miedzianej. W tym celu z zegarmistrzowską precyzją dokonywano kilku tysięcy nakłuć szpilką. Każde takie foliowe kółeczko umieszczone we właściwym rzutniku daje na kopule obraz fragmentu nieba.

Zdjęcia pochodzą ze strony Planetarium w Piotrkowie Trybunalskim.

W drugiej połowie lat 80. udało planetarium zostało zmodernizowane. Zmieniono kopułę, a czajniki zostały zastąpione idealnymi sferycznymi czaszami. Zamontowano też nowe soczewki. Bazując na doświadczeniach piotrkowskiego planetarium zbudowano to Potarzycy, a także miejskie w Łodzi.

 

Obecnie w Polsce jest w 15 planetariów mechanicznych (planetarium cyfrowe można urządzić nawet w domu ściągając z sieci odpowiednie oprogramowanie). Oprócz największego w Chorzowie i wspomnianych szkolnych są jeszcze:

Ponadto mamy też 6 planetariów cyfrowych z ekranami w kształcie kopuł:

a także cyfrowe planetaria mobilne, z przenośną składaną kopułą, oferujące seanse objazdowe:

Więcej informacji jest tutaj. 

Polskie planetaria - kompletna lista

Tomasz Lewicki (niezweryfikowany), piątek, 18/09/2009 - 10:23

Witam! Chciałbym zareklamować akcję prowadzoną przeze mnie i moich przyjaciół - Podbój Polskich Planetariów - PPP (http://stalker.republika.pl/PPP.html). Podróżujemy po Polsce, odwiedzamy kolejne planetaria i opisujemy je. W tej chwili wiemy o 20 istniejących planetariach oraz kilku na różnych etapach powstawania. Tu znajduje się lista odwiedzonych przez nas miejsc wraz z opisami i zdjęciami: http://stalker.republika.pl/polskie_planetaria.html
Zapraszam!

Powrót na górę strony