Zad. 1. W XX wieku można zostać fulbrighterem podobnie jak w wieku XIX można było zostać getyngeńczykiem. Podaj po 3 podobieństwa i róznice między tymi terminami.
Zad. 2. Podaj pięciu znanych polskich matematyków - getyngeńczyków. Czy potrafisz podać tylu fulbrighterów?
Zad. 3. Podaj po dwa przykłady znanych matematycznych:
a) rodzeństw
b) małżeństw
c) rodziców i dzieci
d) dziadków i wnuków
e) wujostwa i bratanka/siostrzenicy
f) kuzynów
W tym miesiącu po 3 punkty zdobyli: Daria Bumażnik - chemik z Piechowic, Krystyna Lisiowska - redaktor z Warszawy, Bolesław Mokrski - emerytowany nauczyciel z Przyszowic,Ignacy Włodarski SP 36 Wrocław.
Zad. 1. Getyngeńczycy to osoby, które studiowały lub podejmowały badania na Uniwersytecie w Getyndze na przełomie XIX i XX w. (lata 1884-1933). Byli to głównie przedstawiciele nauk ścisłych (matematycy, fizycy, astronomowie), dla których była to naukowa mekka - jeden z najlepszych w tych czasach ośrodków badawczych świata, z którego pochodziło wielu noblistów. Getyngeńczycy stanowili w odrodzonej Polsce elitę nauki, zasiadali na katedrach matematyki, fizyki i
astronomii wszystkich ówczesnych polskich uniwersytetów.
Program Fulbrighta to największy współczesny projekt wymiany naukowej i kulturowej pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a resztą świata. Adresowany jest do naukowców, wykładowców, przedstawicieli
świata biznesu i sektora rządowego, a także organizacji pozarządowych,
mediów oraz kultury i sztuki. W 2021 roku świętował 75-lecie. W Polsce działa od 1959 roku, a grono jego polskich absolwentów liczy ponad trzy tysiące osób.
Podobieństwa:
- Oba terminy związane są z podróżami do wiodących ośrodków naukowych celem rozwijania wiedzy lub podejmowania badań naukowych.
- Wielu fulbrighterów (ok. 60 osób) i getyngeńczyków (ok. 40 osób) otrzymało Nagrody Nobla.
- Fulbrighterem i getyngeńczykiem można być w zakresie różnych dziedzin nauki.
- Program Fulbrighta w Polsce działa dzięki dotacjom Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Departamentu Stanu USA. Wielu getyngeńczyków także uzyskało stypendia na pobyt w Getyndze. Fundowane były przez prywatnych darczyńców, a zarządzane przez Akademię Umiejętności i Uniwersytet Jagielloński.
- Fulbrighter i getyngeńczyk to jednostki wybitne, osoby charakteryzujące się otwartością, kreatywnością oraz potencjałem do inicjowania zmian w swoim środowisku, inspirowania innych, prowadzenia ponadpolitycznego, międzykulturowego dialogu. Dla wielu udział w programie był początkiem światowej kariery i ukształtował ich warsztat badawczy.
Różnice:
- Miejsce pobytu naukowego (Uniwersytet w Getyndze i rozmaite placówki naukowe w USA).
- Czas (przełomy wieków XIX i XX oraz XX i XXI).
- Program Fulbrighta opiera się na koncepcji współpracy dwustronnej.
- Getyngeńczycy to głównie studenci i młodzi naukowcy w zakresie nauk ścisłych.
- Fulbrighterzy otrzymują stypendia, getyngeńczycy często sami musieli zatroszczyć się o opłacenie studiów i pobytu za granicą.
- Obecnie działa stowarzyszenie absolwentów programu Fulbrighta. Nie było formalnego stowarzyszenia wśród getyngeńczyków.
Zad. 2. W latach 1885–1933 na Uniwersytecie Georga-Augusta w Getyndze matematykę studiowało ponad dziewięćdziesięcioro Polek i Polaków. Wśród nich pięć osób uzyskało doktorat z matematyki: Władysław Bortkiewicz, Michał Feldblum, Hugo Steinhaus, Jan Norbert Kroo, Arnold Walfisz. Pozostali getyngeńczycy wśród matematyków: Kazimierz Żorawski, Antoni Łomnicki, Wacław Sierpiński, Włodzimierz Stożek, Władysław Orlicz, Zygmunt Janiszewski, Stefan Mazurkiewicz, Marian Rejewski.
Fulbrighterzy wśród matematyków: Andrzej Kisielewicz, Maciej Sysło, Aleksander Weron, Anna Zamojska-Dzienio, Zbigniew Błocki, Armen Edigarian, Piotr Śniady, Błażej Osiński.
Zad. 3. a) rodzeństwa: Jakub i Jan (Johann I) Bernoulli, Nicolaus II i Daniel Bernoulli, Giovanni i Tommaso Ceva, Emmy Noether i jej brat Fritz, Simone i Andre Weil, Włodzimierz i Witold Charatonik, Kazimierz i Izabela Abramowicz, Zofia Smólska-Adamowicz i Adam Smólski.
b) małżeństwa: Albert Einstein i Mileva Marić-Einstein, John i Alicia Nash, Stanisława Nikodym (z domu Liliental) i Otto Nikodym, Maria Cunitz i Eliasz Krätschmair, Marie-Helene Schwartz i Laurent Schwartz, Agnieszka Wojciechowska-Waszkiewicz i Jan Waszkiewicz, Danuta i Krzysztof Ciesielscy, Stefan Zubrzycki i Ludmiła Jakowlew, Janusz Jerzy Charatonik i Marianna Charatonik, Maria i Marek Legutko, Jakow Grigorjewicz Sinaj i Jelena Wul, Julian i Helena Musielakowie.
c) rodzic i dziecko: Johann I Bernoulli i Daniel Bernoulli, Pietro Agnesi i Maria Gaetana Agnesi, Paula Lévy i Marie-Helene Schwartz, Stanisław Zaremba i Stanisław Krystyn Zaremba, Władysław Ślebodziński i Zofia Maciejewska, Leon Chwistek i Alina Dawidowiczowa, Janusz Charatonik i Włodzimierz Charatonik, Stefan i Włodzimierz Mizia.
d) dziadek i wnuk: Johanna I Bernoulli i Jakub II Bernoulli, Simon Newcomb i Hassler Whitney, Stefan Straszewicz i Zofia Adamowicz, Leon Chwistek i Antoni Leon Dawidowicz, Kazimierz Kuratowski i Joanna Jaszuńska, Weniamin Kagan i Jakow Grigorjewicz Sinaj.
e) wuj i bratanek/siostrzenica: Jakob Bernoulli i Nicolaus I Bernoulli, John Whitehead i Alfred Whitehead, Szolem Mandelbrojt i Benoît Mandelbrot, Zygmunt Straszewicz i Stefan Straszewicz, Hugo Steinhaus i Alina Dawidowiczowa, James Gregory i David Gregory.
f) kuzyni: Daniel Bernoulli i Nicolaus I Bernoulli, Nicolaus I Bernoulli i Nicolaus II Bernoulli, Alexander Anderson i David Anderson.
