Zad. 1. W 1902 roku doskonały choć niespełniony matematyk Aleksander Głowacki (vel Bolesław Prus) opracował wzór na popularność czasopisma (z okazji 25-lecia "Kuriera Porannego" - dziennika wychodzacego do 1939 roku). Jaki to był wzór?
Zad. 2. Jakie nazwy w polskiej terminologii matematycznej używanej jeszcze na początku XX wieku nosiły funkcje trygomometryczne? Podaj trzy inne archaiczne (i dziś już nieużywane) polskie terminy matematyczne.
Zad. 3. Kiedy powstał pierwszy podręcznik do matematyki w języku polskim? Kto był jego autorem?
W tym miesiącu 3 pkt. zdobyli:
Daria Bumażnik - studentka chemii i toksykologii sądowej na UWr, Krzysztof Danielak - student automatyki i robotyki na PWr, Zygmunt Krawczyk - nauczyciel matematyki w SLO Żary, Krystyna Lisiowska - redaktor z Warszawy, Bolesław Mokrski - emerytowany nauczyciel matematyki z Przyszowic, Lena Nowacka - SP 28 Wałbrzych, Adam Wrzesiński - terapeuta z Bielska-Białej, Dominik Zygmunt - student bankowości i finansów cyfrowych na UŁ.
Gratulujemy!
Zad. 1. Dla czasopisma będacego dziennikiem wprowadzamy oznaczenia:
Lp = średnia liczba dziennie rozchodzących się numerów pisma,
L0 = średnia liczba zamieszczanych dziennie ogłoszeń,
Pr = liczba egzemplarzy wszystkich czasopism rozchodzących się dziennie w danym kraju,
Cp = cena prenumeraty,
C0 = przeciętna cena ogłoszenia (np. za decymetr kwadratowy).
Wówczas popularność pisma = [tex]\frac{L_p+L_0}{P_r (C_p +C_0)}[/tex].
Zad. 2. Polskie nazwy dla funkcji trygonometrycznych wprowadził w XVIII w. Jan Śniadecki. Można je znaleźć np. w podręczniku Stanisława Przystańskiego „Trygonometrya prostokreślna” wydanego w Warszawie w 1859 roku. Nazwy te były używane jeszcze na początku XX wieku, na przykład w latach
1918–1924 stosował je w swoich pracach rektor Politechniki Lwowskiej
prof. Maksymilian Thullie.
sinus - wstawa (wst), kosinus - dostawa (dost)
tangens - styczna (sty), kotangens - dostyczna (dosty)
sekans - sieczna (sie), kosekans - dosieczna (dosie)
amby - pary
terny - trójki
przydawanie - dodawanie
odciągnienie - odejmowanie
przemiana - permutacja
końcotyczne - asymptoty
tryanguł krzyżowy - trójkąt prostokątny
wielokąt umiarowy - wielokąt foremny
długokrąg - elipsa
solidologia - stereometria
bryłowatość - objętość
Zad. 3. Pierwsze podręczniki w języku polskim będące tłumaczeniami z języków klasycznych pojawiły się (w małym nakładzie) już w XVI w. Były to np. Algoritmus, t. j. nauka Liczby Tomasza Kłosa wydana w Krakowie w 1538 roku (Na trzy się części dzieli, Pierwsza będzie o osobach Liczby, Wtóra o Regule detri, Trzecia o rozmaitych rachunkach y o Spółkach Kupieckich) i nieco późniejsza Bernarda Wojewódki Algorytm, to jest nauka liczby po polsku wydana w Wilnie 1602, albo podręcznik geodezji i miernictwa Stanisława Grzepskiego Geometria, To jest Miernicka Nauka, po Polsku krótko napisana z Greckich i z Łacińskich ksiąg wydany w Krakowie w 1566 roku. Natomiast pierwszymi podręcznikami do matematyki napisanymi od poczatku po polsku były wydane w XVIII wieku Arytmetyka albo nauka o liczbie Michała Kaczwińskiego (1757) i Rachmistrz polski to iest zebranie wszystkich reguł arytmetycznych y algebraicznych Józefa Torzewskiego (1760).
